Park Kulturowy
Krajobraz Warmii kształtowany przez wieki przez człowieka, to nie tylko pięknie położone wsie i miasteczka, nie tylko domy ze spadzistymi, czerwonymi dachami, kościoły ze strzelistymi wieżami, przydrożne kapliczki, ale też lokalne drogi, przy których rosną piękne, ponad stuletnie drzewa – najczyściej lipy, kasztany, klony.
Aleje te są nieodłącznym elementem warmińskiego pejzażu. Kiedyś miały dawać cień podróżnym, osłaniać od wiatru, ułatwiać orientację w terenie. Dziś stały się problemem. Wraz z bardzo burzliwym rozwojem motoryzacji w Polsce, powstała potrzeba modernizacji i przebudowy dróg. Jednym z pierwszych działań przy pracach drogowych jest wycinanie drzew. Niestety dzieje się to często w sposób chaotyczny i nieprzemyślany, prace te prowadzą do dewastacji alei i zmieniają bezpowrotnie krajobraz.
Starostwo Powiatu Olsztyńskiego zdając sobie sprawę z potrzeby ochrony dziedzictwa kulturowego jakim niewątpliwie są aleje, wspólnie z gminami przygotowało plan miejsc stanowiących ośrodki wzrostu tj. takich, które będą się w sposób intensywny rozwijały. Do takich ośrodków ze względu na potrzeby komunikacyjne będą budowane duże, nowoczesne drogi, które muszą spełniać zasady bezpieczeństwa i przepustowości, a więc przy ich bezpośrednim pobliżu nie mogą rosnąć drzewa. To dotyczy jednak ok. 1\3 całego zasobu dróg Powiatu Olsztyńskiego. Drogi prowadzące do mniejszych ośrodków mogą być modernizowane, ale przy zachowaniu wyglądu tradycyjnych alei. Problem polega jednak na tym, że drzewa się starzeją i umierają i ze względów bezpieczeństwa trzeba je usuwać. Należałoby robić nowe nasadzenie, ale według przepisów drogowych nie można posadzić drzewa w odległości mniejszej niż 3 m od skrajni drogi, a to często jest niemożliwe ze względów własnościowych i całkowicie zmienia charakter alei.
Jedną z możliwości prawnego rozwiązania tego problemu jest utworzenie na takiej drodze parku kulturowego ( Dz.U.z 2003r. Nr. 162. poz. 1568 ) . Starostwo Olsztyńskie razem z Gminą Gietrzwałd i grupą mieszkańców Woryt podjęło próbę stworzenia takiego parku pod nazwą Park Kulturowy – Warmińska Droga Krajobrazowa Gietrzwałd – Woryty. Istotą powołania parków kulturowych jest to, że powstają one w wyniku inicjatyw społecznych. Bardzo ważne jest żeby ludzie mieszkający w pobliżu parku utożsamiali się z tą inicjatywą. Poprzez reprezentantów w zarządzie i radzie parku mają realny wpływ na jego stan i rozwój. Realizacja projektu związana jest z podjęciem przez radę gminy odpowiedniej uchwały, zrobienia planu zagospodarowania planu przestrzennego i powołania społecznej rady parku. Plan zagospodarowania przewidywałby zachowania alei (a więc również dosadzanie brakujących drzew w miejsce usuniętych ) , wykonanie chodnika, ścieżki rowerowej i miejsc do wypoczynku. Działania te spowodują, że można bezpiecznie po tej drodze jeździć samochodem, bezpiecznie spacerować i jeździć na rowerze. Myślę, że ideę Parku Kulturowego można zastosować w wielu miejscach naszej pięknej Warmii.
PREZENTACJA – DR INŻ. DARIUSZ ŁAGUNA